فاجعه در مسجد سنگی. توسعه یا تخریب زیرساخت های گردشگری!

دکتر مرتضی خانی پور، باستان شناس و عضو هیئت مدیره انجمن علمی باستان شناسی ایران طی یادداشتی خواستار توجه و پیگیری هرچه سریعتر به موضوع تخریب و تعرض به میراث ملی شد. مسجد سنگی داراب.

مرتضی خانی پور در این یادداشت نوشت:

شهر داراب با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط محیطی خود همواره مورد توجه سکونت انسان ها در دوره های مختلف فرهنگی بوده است که شناسایی آثار فراوانی از دوران پارینه سنگی تا دوران اسلامی گواه این امر است. عدم بررسی و شناسایی آثار تاریخی در چهار دهه گذشته منجر به تخریب بسیاری از آثار شده و برخی دیگر همچنان در معرض تخریب قرار دارند. قطعاً توسعه میراث فرهنگی موجب توسعه زیرساخت های اقتصادی، علمی و فرهنگی می شود، بنابراین حفظ و حراست از میراث فرهنگی وظیفه همه است.

مسجد سینگ داراب یا آتشکده آذرخش یکی از بزرگترین بناهای دستکند ایران است که نشان از ذوق، هنر و پشتکار مجسمه سازان ایرانی در خلق چنین بنایی با کارکرد مذهبی دارد و نقشه جنگی آن را به اثری بی نظیر در میان صخره های ایرانی تبدیل کرده است. معماری ها این بنا تاکنون مورد بازدید بسیاری از محققین از جمله فصاط الدوله شیرازی، مصطفوی، حسینی فسایی، اشتاین، بیر، هوف، کریمیان، سیدین، شیخ الحکمی و حسنی قرار گرفته و در مورد کارکرد و تاریخچه آن اظهار نظر کرده اند. .

اگرچه این اثر یکی از منحصربفردترین بناهایی است که تاکنون در دل کوه ساخته شده است، اما در مورد تاریخچه دقیق آن هنوز اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. برخی از محققان با مقایسه طرح صلیبی آن با بناهایی مانند نوشیجان یا بیشاپور، این بنا را آتشکده ای از دوران ساسانیان دانسته اند که در دوران اسلامی به مسجد تبدیل شده و محراب کنونی را مسجد اسلام می دانند. . یک دوره. این اثر در سال 1314 در فهرست آثار ملی شماره 229 قرار گرفت.

طی روزهای گذشته اجرای فعالیت های مربوط به اجرای سنگفرش و احداث راه پله جلوی ساختمان توسط پیمانکار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس، اعتراضات متعددی را در پی داشته است. توسط فرهنگی داراب. دوستداران میراث فرهنگی در خصوص تخریب لایه های فرهنگی جلوی در ورودی بنا، با توجه به اهمیت موضوع، انتظار می رفت اداره کل میراث فرهنگی در این موضوع ورود کرده و از تخریب بیشتر جلوگیری کند. در تلاش برای توجیه این فاجعه، اگرچه میراث فرهنگی هر استان باید از آثار تاریخی حفاظت کند، اما همواره شاهد بوده ایم که به بهانه مرمت یا ایجاد زیرساخت های گردشگری، بسیاری از آثار تاریخی تخریب شده است. که می توان آن را مرمت گنبد یک مسجد مسجد عباسی یا مسجد سنگی داراب نامید.

سپرده و سازه فرهنگی مربوط به مسجد یا زباله دانی بی ارزش؟

هنر و صنعت سنگ تراشی اعم از ساخت اشیای تزیینی و کاربردی و یا ایجاد مصنوعات صخره ای از دیرباز مورد توجه هنرمندان ایرانی بوده است و برای شناخت تکنیک ها، مهارت ها و روند این هنر نیازمندیم. برای مطالعه و بررسی بقایای مواد رها شده. سنگ به عنوان شاهکار معماری صخره‌تراشی ایران می‌تواند به ما کمک کند که بدانیم، بنابراین علاوه بر خود بنا، اهمیت سنگ‌های تراشیده شده بر هیچ محققی پوشیده نیست، جای تعجب است که کارشناسان میراث فرهنگی متوجه این موضوع نمی‌شوند. چنین موضوع مهمی و از این بقایای زباله های فرهنگی بی ارزش نامیده می شود! در مطالعات باستان شناسی، نه تنها بنا مورد توجه است، بلکه برای شناخت جوامع گذشته، باید هر چیزی را که حاصل فعالیت انسان است، مطالعه کرد.

به عنوان مثال: در بررسی صنعت متالورژی، جستجوی سرباره فلزی دور ریخته شده توسط معدنچیان و فلزکاران و همچنین در حین کاوش های باستان شناسی، اکتشاف محل تجمع ضایعات و ضایعات نیاز به دقت و دقت بیشتری دارد. با توجه به آنچه گفته شد سنگ هایی که در جلوی مسجد سنگی چیده شده اند، حتی اگر به منظور چرخش در اینجا روی هم چیده شوند، از نظر مطالعات باستان شناسی بسیار مهم هستند. هرگونه تجمعی که در نتیجه فعالیت‌های جوامع گذشته ایجاد شود، یک لایه فرهنگی محسوب می‌شود و تنها باید توسط باستان‌شناسان با مجوز از موسسه باستان‌شناسی و پژوهشگاه میراث فرهنگی، گردشگری و میراث هنری مورد کاوش قرار گیرد. شورای وزارت میراث: شورای فرهنگی یا هنری هر استانداری حق و اختیار اکتشاف، کاوش و تخریب ذخایر فرهنگی را ندارد.

در مورد عملکرد فضای خالی جلوی در ورودی و تجمع سنگ های تراشیده شده باید گفت که با توجه به اهمیت بنا چه به عنوان مسجد و چه به عنوان آتشکده، مسلماً سنگ های کنده کاری شده در کنار هم چیده نشده اند. جلوی آن از ساختن بی دلیل جز امروز در حین ساخت و ساز بی دلیل پراکنده است.. ساختمان های انباشته جلوی در ورودی هر ساختمان؟! بنابراین دلیل تجمع سنگ های تراشیده شده در جلوی بنا به احتمال زیاد ایجاد سکو و راه دسترسی به بنا بوده است که بخشی از معماری مسجد سنگی محسوب می شود. اگر به بهانه سنگفرش تخریب نمی شد، شاید بتوان نقشه، چیستی و عملکرد دقیق این قسمت از مجموعه مسجد سنگی را با کاوش های باستان شناسی فهمید.

متاسفانه با یک رویه غیرعلمی و غیر تخصصی بخش مهمی از ساختار این گروه برای همیشه از بین رفت.

اهمیت مطالعات علمی در رسوبات موجود برای تاریخچه مسجد درب الهجری

در مورد مسجد سنگی باید دانست که آیا آتشکده دوره ساسانی در دوره اسلامی به مسجد تبدیل شده است یا اینکه مسجد از ابتدا با نقشه صلیبی ساخته شده است و دقیقاً در چه زمانی ساخته شده است. . این بنا در حال احداث است، اگرچه کتیبه هایی در بنا وجود دارد، اما نمی توان همزمان با ساخت بنا، وجود کتیبه در هر بنا را قطعی دانست. در بسیاری از بناها اشاره شده است که بعدها نوشته به بنا اضافه شده است. در حال حاضر با انجام مطالعات آزمایشگاهی می توان به شبهات پاسخ علمی داد. از آنجایی که همزمان با ساخت بنا، سنگ های کنده کاری شده در جلوی در ورودی چیده می شد، مسلماً می توان به مواد فرهنگی دست یافت که با کاوش های باستان شناسی و آزمایشات، تاریخ دقیق بنا مشخص شد. که متاسفانه تخریب شد این امکان از جامعه علمی گرفته شد.

تاملی در سخنان کارشناس اداره کل میراث فرهنگی!

متنی در خبرگزاری ها درباره توضیحات کارشناس اداره کل میراث فارس در خصوص مسجد سنگی منتشر شده است که نشان دهنده عمق فاجعه در قدردانی از آثار تاریخی توسط کارشناسان میراث فرهنگی است. وی در این متن منتشر شده با توجیه این تخریب و ایجاد چندین ترانشه، برداشتن سنگ های نهشته شده در جلوی ساختمان و شناسایی مسیرهای جدید عنوان کرد. ایجاد ترانشه و شناسایی مسیر بالقوه یک فعالیت باستان شناسی است که باید توسط باستان شناس با مجوز از موسسه تحقیقات میراث فرهنگی و گردشگری انجام شود. سوال اصلی اینجاست که آیا ممکن است ابتدا ورودی ساختمانی که مدعی شناسایی آن هستند ساخته شده و سپس با ساخت بنا سنگ های تراشیده شده بر روی آن رسوب کرده باشد؟! بنابراین، هنگام ساخت و تکمیل ساختمان، مسیر دسترسی ادعا شده در زیر سنگ های تراشیده شده مدفون بوده و نمی توان آن را راه دسترسی به بنا دانست. آقای عباسی باستان شناس نیست و هیچ شناختی از ذخایر فرهنگی و اهمیت سنگ های تراشیده ندارد. افرادی در شورای فنی مدیریت دولتی ظاهراً تصمیم می‌گیرند که تجربه و درک کافی از کلاس‌ها و آثار فرهنگی ندارند و در نتیجه تصمیم‌های غیرکارشناسی، آثار از بین می‌رود. بنابراین، وزارت میراث فرهنگی باید ابتدا به کارشناسان خود توضیح دهد که ذخایر فرهنگی چیست و چه اهمیتی دارد و نباید ذخایر فرهنگی برای ساخت و ساز تخریب شود.

ممنوعیت هرگونه بنا در میدان با رعایت ضوابط حوزه آثار تاریخی و قوانین مربوطه

بر اساس ضوابط و مقررات حوزه هر اثر تاریخی که از سوی وزارت میراث فرهنگی استان و سایر ارگان ها ابلاغ شده است، هرگونه استقرار، اجرا، دخل و تصرف، جداسازی از میدان، تغییر زمین، تسطیح اراضی و هر گونه اقدامی که منجر به تخریب یا تخریب بنای تاریخی شود ممنوع است. بر اساس تبصره این بند، هرگونه کاوش در آثار تاریخی باید با مجوز این وزارتخانه که از طرف وزیر به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تفویض می شود و توسط باستان شناس و با استفاده از علم علمی انجام شود. مواد و روش ها. اولاً هیچ مجوزی از پژوهشکده گرفته نشد، باستان‌شناسی در کار نبود و در 100 سال گذشته که فعالیت‌های باستان‌شناسی و مرمت در ایران قانونی شد، فعالیت علمی کاوش یا مرمت باستان‌شناسی وجود نداشت. توسط کوزه‌ها یا لودر بار نمی‌شود، فعالیت‌هایی که در مسجد سنگی صورت گرفت و توجیه کارشناسان مدیریت دولتی، شگفتی است که فاجعه‌ای را در تاریخ فعالیت‌های باستان‌شناسی و مرمتی ایران ثبت خواهد کرد.

طبق ماده 558 قانون مجازات اسلامی، شخص می تواند به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، اراضی و گروه های فرهنگی-تاریخی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی، تزیینات ملی، متعلقات، تأسیسات، اشیاء، متعلقات کشور به ثبت رسیده است، آسیب برساند. ، نخ ها و زیور آلات. یا واقع در محل های مذکور که دارای وجه فرهنگی ـ تاریخی یا مذهبی نیز باشد که موجب خسارت شود، علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از یک تا ده سال محکوم خواهد شد. همچنین طبق ماده 568 قانون مجازات اسلامی در جرایم فوق الذکر ارتکابی توسط اشخاص حقوقی هر یک از مدیران و مقاماتی که دستور صادر کنند حسب مورد به مجازات مقرر محکوم خواهند شد. لذا از آنجایی که اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس متولی این موضوع بوده و وظیفه نظارت بر اجرای صحیح را بر عهده دارد، مدیر کل استان باید پاسخگو باشد. با توجه به اینکه مسجد سنگی اثری ثبت شده در فهرست آثار ملی است و همچنین با در نظر گرفتن حساسیت و اهمیت موضوع، پژوهشکده آثار باستانی و اداره کل ثبت آثار تاریخی وزارت میراث فرهنگی می بایست مورد بررسی قرار گیرند. از صحت مطلع شد اجرای طرح ساماندهی مسجد سنگی یا تخریب لایه های فرهنگی، تعلیق بر اساس نقشه مصوب میدان و محدوده بنا.