چه عواملی دریاچه ارمیا را به کام مرگ کشاند؟!

یک پژوهشگر حوزه آب و محیط زیست گفت: تغییر اقلیم در وضعیت کنونی دریاچه ارومیه بی تاثیر نبود، بلکه عامل انسانی (انسان) نقش اصلی و تعیین کننده را داشت.

حسین رضوانی در گفت وگو با تسنیم، اظهار داشت: باید به این سوال که آیا تغییر اقلیم یا عوامل انسانی باعث خشک شدن دریاچه ارومیه شده است، به گونه ای پاسخ داده شود که تغییر اقلیم بتواند عامل تشدیدکننده باشد، اما اصلی ترین نیست. ; آنچه در مطالعات سالهای اخیر (مطالعات دانشگاه تبریز 2020 و مطالعات آقای علیزاده 1398) نشان داده است که عامل انسانی (انسان) در شرایط کنونی دریاچه ارومیه نقش اساسی و تعیین کننده ای داشته است.

وی افزود: در این بررسی ها نقش عوامل اقلیمی بین 16 تا 35 درصد و نقش عامل انسانی بین 65 تا 84 درصد بود. بر اساس مطالعات انجام شده بر روی پردازش تصاویر نقشه هوایی توسط دانشگاه آموزش مدرس در سال 1397، سطح زیر کشت حوضه آبریز دریاچه ارومیه در 30 سال گذشته از 300 هزار هکتار به 605 هزار هکتار افزایش یافته است. از سوی دیگر، بر اساس گزارش ستاد احیای دریاچه ارومیه، بیش از 88 هزار حلقه چاه مجاز و غیرمجاز در منطقه دریاچه وجود دارد و 12 سد مهم ملی بر روی رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه احداث شده است که تامین کننده منطقه است. با آب کشاورزی و آشامیدنی

این پژوهشگر حوزه آب و محیط زیست افزود: همه این عوامل ایجاد شده توسط انسان باعث افزایش مصرف آب در منطقه و شهرهای اطراف دریاچه ارومیه شده است. به طور کلی می توان گفت عوامل انسانی (کشاورزی، سدسازی، گسترش شهر و …) منجر به مصرف 70 درصدی منابع آب تجدیدپذیر در این حوزه آبخیز شده است که نقش بسیار مهمی را ایفا می کند.

رضوانی به دلایل شکست ستاد احیای دریاچه ارومیه با وجود صرف بیش از 11 هزار میلیارد تومان از محل اعتبارات کشور اشاره کرد و گفت: ستاد احیای دریاچه ارومیه 15 پروژه احیای دریاچه را شناسایی کرد، اما بیشتر این پروژه ها خواستار حل مشکلات بودند. مشکلات دریاچه از نظر فنی و همین موضوع مهمترین دلیل شکست این ستاد بود.

وی ادامه داد: به عنوان مثال یکی از پانزده پروژه مذکور به این دلیل شناسایی شد که «اگرچه منابع آبی کافی وجود دارد، اما به دلیل رسوب گذاری در پایین دست، قسمت زیادی از آب رودخانه قبل از رسیدن به دریاچه تبخیر می شود». ستاد احیای دریاچه ارومیه برای رفع این مشکل پیشنهاد داد لایروبی و پاکسازی رودخانه های منتهی به دریاچه آغاز شود. در پروژه دیگری یکی از مشکلات شناسایی شد که مصرف بالای آب رودخانه های منتهی به دریاچه برای بخش کشاورزی است و راه حل آن شبکه آبیاری و خرید دستگاه های مدرن برای کشت محصولات کشاورزی پیشنهاد شد. . به منظور بهبود بهره وری مصرف آب.

این محقق در تضادها و سیاست های آبی اظهار داشت: در کنار همه این راهکارهای فنی و فنی مناسب به شرط تعریف درست مشکل، یکی از موضوعات مهم ارتباط بین مسائل اقتصادی و اجتماعی در حوضه آبریز است. از دریاچه ارومیه با افزایش سطح زیر کشت. رکود اقتصادی ایران در چند سال گذشته بسیاری از کشاورزان را به سمت کشت محصولات پرآب مانند چغندرقند و یونجه سوق داده است که در مقایسه با سایر محصولات سنتی منطقه، به ویژه محصولات کم آب مانند جو و ذرت سودآورتر است. .

رادوانی تصریح کرد: در نهایت با کاشت این محصولات میزان برداشت از رودخانه های منتهی به دریاچه و آب های زیرزمینی افزایش چشمگیری داشته است. حال اگر این رفتار اقتصادی-اجتماعی را در کنار سیاست‌های بیست سال گذشته برای حوضه آبریز دریاچه ارومیه که افزایش طرح‌های توسعه آب در دستور کار قرار گرفته است، قرار دهیم، دلیل وضعیت ناگوار دریاچه را درک خواهیم کرد. ارومیه. .

وی ادامه داد: متأسفانه در دوره های گذشته برخی از سیاست گذاران و مدیران برای ایجاد فرصت های شغلی در منطقه به توسعه آب دامن می زدند، اما نه تنها این توسعه رو به افزایش بود، بلکه آنچه امروز می بینیم و تحلیل می کنیم، کاهش و فقر است. نمونه بارز این کاهش، نمودار افزایش سطح زیر کشت و نمودار کاهش درآمد خانوارهای روستایی آذربایجان غربی در پانزده سال گذشته است.

این پژوهشگر حوزه آب و محیط زیست تصریح کرد: آنچه در حوزه مدیریت آب به آن توجه نمی شود، رفتار نظام مند در مدیریت منابع آب است به طوری که مسائل آب تنها به مسائل فنی و نحوه صدور آب مربوط نمی شود. . در مورد مسائل اجتماعی، بسیار مهم است که اقتصاد، سیاست و نهادها مرتبط باشند و تأثیر بگذارند و تحت تأثیر قرار گیرند.

رادوانی خاطرنشان کرد: تا زمانی که فرآیندهای سیاست گذاری آب در کشور اصلاح نشود و به مسائل اقتصادی و اجتماعی پروژه های آبی توجه جدی نشود، مسائل آب کشور روز به روز بدتر می شود. عملاً برای احیای دریاچه ارومیه نیاز به تغییر رویکرد در مدیریت فضای موجود است. تغییر رویکرد از دیدگاه فنی به روش شناختی و پیوند دادن هر موضوع حوزه آبریز با عوامل و پیوندهای مختلف اجتماعی، اقتصادی و نهادی…