مهم ترین جشن های ایران باستان کدامند؟ – زومیت

_{این مقاله بخشی از محتوای اصلی منتشر شده در کجارو می باشد. برای مطالعه کامل مطالب به لینک اصلی در مقاله منبع مراجعه کنید.}

جشن‌های ایران باستان یکی از قدیمی‌ترین رویدادهای تاریخی ایران است که برخی از آن‌ها اکنون در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند. محققان برای اطلاع از زمان برگزاری این جشن ها به بررسی اسناد تاریخی منتشر شده از ایران باستان پرداخته اند. جشن های ایران باستان به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که سال هاست برخی از آن ها به فراموشی سپرده شده اند.

در این مقاله به معرفی دو مورد از معروف ترین جشن های ایران باستان می پردازیم که در تقویم اوستایی ذکر شده است.

جشن شب یلدا

_{عکاس و منبع عکس: حمیده شفیع، خبرگزاری تسنیم}

جشن شب یلدا یکی از قدیمی‌ترین جشن‌های ایران است که قدمت خود را سال‌ها حفظ کرده و امروزه نیز برگزار می‌شود. شب یلدا که آخرین شب پاییز و شب اولین روز زمستان است، طولانی ترین شب سال است و از غروب آفتاب در آخرین روز آذرماه آغاز می شود و تا سحرگاه اولین روز دی ماه ادامه دارد. شب یلدا در قدیم به شب میلاد خداوند معروف بوده است. ایرانیان معتقد بودند که در این شب دوست بر شیطان پیروز می شود و تاریکی از بین می رود و به همین دلیل روزها طولانی و شب ها کوتاه می شود.

جشن یلدا هنوز در بسیاری از نقاط جهان برگزار می شود و آیین های آن رایج است. در این شب خانواده ها دور هم جمع می شوند و معمولاً به دیدار افراد مسن خانواده می روند. سفره شب یلدا یکی از پربارترین سفره های سنتی ایرانی است که از آجیل و آجیل گرفته تا انواع میوه های رنگارنگ و دسرهای سنتی را ارائه می دهد، اما پیش از این تنها هفت نوع آجیل و هفت میوه در شب یلدا سرو می شد. میز شام

منبع عکس: سایت ایران نیهون

اعضای خانواده یلدا تمام شب را بیدار می مانند و چت می کنند. یکی از مهمترین آیین های شب یلدا، شاهنامه خوانی، حافظ خوانی و قصه گویی پدر است. شاهنامه فردوسی و دیوان حافظ نیز بخشی از سفره یلدا هستند. فال گرفتن امشب یک سرگرمی است.

از معروف ترین میوه های شب یلدا می توان به هندوانه و انار اشاره کرد. هندوانه، میوه تابستانی، امشب به عنوان نماد تابستان استفاده می شود. در گذشته مردم بر این باور بودند که خوردن میوه های تابستانی در شب باعث سرماخوردگی در زمستان نمی شود. انار همچنین نماد شادی و باروری بود و حتی امروز یلدا یکی از رایج ترین میوه های شب است. از دیگر غذاهای لذیذ این جشنواره می توان به رژ لب، کدو حلوایی و لوبیا برشته اشاره کرد.

جشن سپندر مژگان

_{جشن عروسی بانوان ایرانی در جشنواره سپندرمزگان، عکاس و عکس منبع: فیروزه منوچهری، سایت امرداد}

«سپندرمذ» پنجمین روز اسفند و زمان جشن سپندر مذگان یا اسفندگان بود. در این جشن از الهه حامی زنان مذهبی و نیکوکار تقدیر شد و مردان برای همسران خود هدایایی ساخته و از آنان تجلیل کردند. بعدها در فارسی این مراسم به جشن مرداگیری معروف شد.

اسفند یا سپندرمز به معنای فروتنی و پاکی است و اهورامزدا یکی از امشاسپنداست. در این روز فروتنی، خویشتن داری و محبت اهورامزدا مورد ستایش قرار گرفت و زن به عنوان نمادی از این صفات خداوند مورد پرستش قرار گرفت. امشاسپند سپندرمز از سوی دیگر الهه باروری و زایش روی زمین است و به همین دلیل این روز را در ایران باستان به عنوان روز زن می‌شناختند.

یکی از رسوم روز پوشیدن لباس های فاخر و زیبا و بر تخت نشستن زنان و حکومت بر خانه است. عشق و محبت از مفاهیم اصلی جشنواره بود و در زمان های اخیر در فرهنگ ایرانیان این روز را روز ولنتاین نامیده اند. امروزه نیز زرتشتیان این روز را به عنوان روز مادر جشن می گیرند و در برخی شهرها مانند یزد و روستاهای اطراف این مراسم باشکوه برگزار می شود.

سپندارمذ در فرهنگ ایرانی معادل روز ولنتاین است. در واقع حدود دو هزار سال قبل از ظهور نماد ولنتاین، آریایی‌ها روزی را به نام روز عشق یا سپندرمزگان می‌شناختند. واژه «سپندارمذ» عنوان ملی زمین و به معنای نماد گسترش، فروتنی و عشق است. زمین انسانها را بدون توجه به زشتی و زیبایی آنها می بیند و آنها را مانند مادری مهربان پرورش می دهد. پسوند «گانا» نیز به معنای جشن است و از این رو «سپندرمزگان» به جشن زمین و روز عشق معروف است.

تقویم وقایع ایران باستان

در ایران باستان گاه از اعداد مختلفی استفاده می کردند. گاهشماری زرتشتی ایران باستان یکی از معروف ترین گاهشماری های ایرانی بوده که شامل 12 ماه و 30 روز بوده است. این تقویم از گاهشماری بابلی و مصری الهام گرفته شده بود، اما پس از به قدرت رسیدن هخامنشیان تغییر کرد. نهایی شدن این تقویم حدود 300 سال به طول انجامید و استفاده از تقویم ایرانی ـ مذهبی مزدیسنا در زمان داریوش در ایران رایج شد.

در گاهشماری زرتشتی ایران باستان نام ماه ها به ایزدان زرتشتی معروف بوده است. از کتیبه های زنده هخامنشیان می توان به گاهشماری ایران باستان و نشانه های تقسیم بندی آن اشاره کرد. در این تقویم روز و شب به پنج قسمت تقسیم شده و هر 30 روز را یک ماه می نامند. بنابراین هر سال 12 ماه و پنج روز به پایان سال باقی می ماند. وقایع در تقویم ایران باستان شامل جشن های ماهانه، مناسبتی و هرمز در اولین روز هر ماه است.